Το Ελντοράντο του μαύρου χρυσού επενδύει σε ένα εναλλακτικό μέλλον

ΗΝΩΜΕΝΑ ΑΡΑΒΙΚΑ ΕΜΙΡΑΤΑ Παίρνοντας μαθήματα από το παρελθόν, η χώρα σχεδιάζει τη μετά το πετρέλαιο εποχή, δίνοντας δισεκατομμύρια δολάρια για το Μάσνταρ, μια πόλη-εφαρμοσμένο εργαστήριο ανάπτυξης της γνώσης, της τεχνολογίας και της καινοτομίας.

Παίρνοντας μαθήματα από το παρελθόν, η χώρα σχεδιάζει τη μετά το πετρέλαιο εποχή, δίνοντας δισεκατομμύρια δολάρια για το Μάσνταρ, μια πόλη-εφαρμοσμένο εργαστήριο ανάπτυξης της γνώσης, της τεχνολογίας και της καινοτομίας

Του απεσταλμένου μας στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Νικόλα Ζηργάνου
Στις αρχές του 20ού αιώνα, η οικονομία των Εμιράτων ήταν εξαρτημένη σχεδόν απόλυτα (95%) από το εμπόριο μαργαριταριών. Στα λιμάνια της Σάρτζα και του Ντουμπάι συνέρρεαν χιλιάδες πλεούμενα κάθε είδους που έφερναν τον λευκό χρυσό από την αβαθή ζεστή θάλασσα του Κόλπου.

Ομως, η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 μείωσε αισθητά τις πωλήσεις μαργαριταριών και το 1930, η Ιαπωνία έφτιαξε τα πρώτα τεχνητά μαργαριτάρια, καταστρέφοντας τη μοναδική οικονομική δραστηριότητα των Εμιράτων. Η περιοχή έπεσε σε μαρασμό και οι κάτοικοι κατρακύλησαν στη φτώχεια. Η
ζωή τους άλλαξε ουσιαστικά μόνο μετά την ανεξαρτησία και την ανακάλυψη του πετρελαίου, που έφερε και πάλι πλούτο και ανάπτυξη. Ομως, ήταν μια ανάπτυξη που, και πάλι, στηριζόταν σε ένα μόνο προϊόν, μια μονοκαλλιέργεια, ένα μοντέλο που αποδείχτηκε στο παρελθόν εύθραυστο, με ημερομηνία λήξης και εν τέλει καταστροφικό.

Τα Εμιράτα πήραν ένα σκληρό μάθημα και η ηγεσία τους δεν θέλει να επαναληφθεί το πάθημα των μαργαριταριών. Αν και οι εξαγωγές ενεργειακών πόρων (που βρίσκονται σχεδόν αποκλειστικά στο Αμπού Ντάμπι) αποτελούν και σήμερα το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων της Ομοσπονδίας, τα Εμιράτα σχεδιάζουν το αύριο και προετοιμάζουν με διορατικότητα και στρατηγικό σχεδιασμό την οικονομία και την κοινωνία για τη μετά το πετρέλαιο εποχή.

Λέξη-κλειδί, η «διαφοροποίηση». Η ανάπτυξη άλλων, πέραν του πετρελαίου και του αερίου, τομέων της οικονομίας που πρέπει τώρα, όσο υπάρχουν τα πετροδολάρια, να γίνουν επενδύσεις και να αναπτυχθούν οι εταιρείες αυτές σε συνθήκες ανταγωνισμού. Τα Εμιράτα επένδυσαν και συνεχίζουν να επενδύουν ακολουθώντας το στρατηγικό τους σχέδιο της διαφοροποίησης της οικονομίας τους προκειμένου να καταστούν διεθνής κόμβος εμπορίου και μεταφορών (με τα υπερσύγχρονα λιμάνια και αεροδρόμια που ήδη κατασκεύασαν), αναπτύσσουν τη βιομηχανία, την αεροναυπηγική, τη μεταλλουργία, τον χρηματοπιστωτικό τομέα, τις τηλεπικοινωνίες, τα ΜΜΕ και βεβαίως τον τουρισμό.

Ομως, όπως μου τόνισε και ο φιλέλληνας υπουργός Πολιτισμού, σεΐχης Ναχαγιάν μπιν Μουμπάρακ αλ Ναχαγιάν, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, επενδύουν στη γνώση, την παιδεία και τον πολιτισμό για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της νέας παγκοσμιοποιημένης εποχής.

«Είμαστε μεγάλοι, παγκόσμιοι παίκτες στον τομέα της ενέργειας και θέλουμε να παραμείνουμε στην κορυφή όταν θα στερέψουν οι πετρελαιοπηγές. Γι’ αυτό επενδύουμε στη γνώση και την τεχνολογία προκειμένου να αποκτήσουμε την πρωτοπορία στην πράσινη καθαρή ενέργεια, να χτίσουμε το μέλλον και για τις επόμενες γενιές» υποστηρίζει ο Μοχάμεντ Ομάρ Αμπντουλά, υφυπουργός Ανάπτυξης του Αμπού Ντάμπι. «Εχουμε στρατηγικό στόχο τη διαφοροποίηση της οικονομίας μας μέχρι το 2020, έχουμε σχέδιο και πίστη στο όραμά μας».

Είναι εντυπωσιακό το ότι μια χώρα-Ελντοράντο πετρελαίου και φυσικού αερίου (διαθέτει το 9% των αποδεδειγμένων κοιτασμάτων πετρελαίου παγκοσμίως και το 5% φυσικού αερίου) επενδύει τόσα χρήματα και τόση ελπίδα στη γνώση και την καινοτομία, σχεδιάζοντας τη μετά το πετρέλαιο εποχή. Ενα από τα πιο πετυχημένα αλλά και τα πλέον φιλόδοξα παραδείγματα εφαρμογής αυτής της πολιτικής, είχε η «Εφ.Συν.» την ευκαιρία να το διαπιστώσει από κοντά.

Πράσινη ανάπτυξη, πρωτοβουλία Μάσνταρ

Μάσνταρ σημαίνει πηγή. Πηγή ενέργειας, πηγή βιώσιμης, αειφόρου ανάπτυξης, πηγή καινοτομίας, έρευνας και γνώσης. Η πρωτοβουλία Μάσνταρ είναι το μεγάλο στοίχημα με το μέλλον, ένα σύνθετο πρότζεκτ που αποτελεί εργαστήριο-εφαρμοσμένο πείραμα της πόλης του 21ου αιώνα. Το Αμπού Ντάμπι επενδύει πάνω από 20 δισ. δολάρια (σε πρώτη φάση) για να χτίσει μέσα στην έρημο, σε απόσταση 17 χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα, μια πόλη 50.000 κατοίκων, έδρα 1.500 εταιρειών που σχετίζονται με την πράσινη ανάπτυξη κι ενός πανεπιστημίου μεταπτυχιακών σπουδών προσανατολισμένου πάνω στην αειφορία, την εξοικονόμηση ενέργειας, την έρευνα σε νέα υλικά φιλικά στο περιβάλλον, τη νανοτεχνολογία, τα βιοκαύσιμα, τη διαχείριση υδάτων και την ανακύκλωση.

Το Masdar Institute λειτουργεί ήδη τρία χρόνια στην υπό κατασκευή πόλη και αποτελεί καρπό συνεργασίας του Αμπού Ντάμπι με το αμερικανικό πανεπιστήμιο ΜΙΤ. Οι καθηγητές του (μεταξύ των οποίων και ο Ελληνας Σγουρής Σγουρίδης), αλλά και οι φοιτητές του (μεταξύ των οποίων πέντε Ελληνες και ένας Κύπριος), βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της έρευνας παγκοσμίως σε θέματα καθαρής ενέργειας και εφαρμογής νέων τεχνολογιών. Μερικά από τα καλύτερα μυαλά του κόσμου ενώνουν τις δυνάμεις τους για να ψάξουν λύσεις σε προβλήματα και να εφαρμόσουν σε μεγάλη κλίμακα, στην πόλη του Mάσνταρ, ένα μοντέλο πρότυπο για το αστικό περιβάλλον του αύριο, με στόχο το όσο το δυνατόν χαμηλότερο, αν όχι μηδενικό, οικολογικό αποτύπωμα εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.

«Το Mάσνταρ θέλει να φέρει έναν τρόπο σκέψης με σεβασμό στο περιβάλλον, να φιλοξενήσει μια κοινότητα με αίσθημα ευθύνης απέναντι στην πόλη και να κρατήσει ταυτόχρονα ψηλά την ποιότητα ζωής των κατοίκων» τονίζει η δρ Ναουάλ αλ Χοσάνι, διευθύντρια βιωσιμότητας του Μάσνταρ. Στην είσοδο της πόλης, ο Μπαντέρ Σαΐντ αλ Λάμκι, διευθυντής της εταιρείας «Μάσνταρ καθαρή ενέργεια», μας ξεναγεί στο ηλιακό πάρκο όπου εταιρείες από όλο τον κόσμο δοκιμάζουν πειραματικά νέα μοντέλα παραβολικών κατόπτρων. Δίπλα, μια κατασκευή που θυμίζει οπτικά αντλία πετρελαίου, είναι σταθμός φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων, ο πρώτος σε όλη τη Μέση Ανατολή. Δώδεκα ηλεκτρικά αυτοκίνητα που κινούνται μέσα στην πόλη (απαγορεύεται η κυκλοφορία αυτοκινήτων και δικύκλων που λειτουργούν με συμβατικά καύσιμα) φορτίζουν τις μπαταρίες τους εδώ. «Πριν από δύο χρόνια», λέει ο αλ Λάμκι, «φόρτιζαν τις μπαταρίες τους για έξι ώρες. Τώρα είναι κάτω από μία, ενώ σύντομα θα πέσει κι άλλο. Στο Μάσνταρ κυκλοφορούν πειραματικά και αυτόματα ηλεκτρικά πρωτότυπα αυτοκίνητα τεσσάρων θέσεων, χωρίς οδηγό, με πλοήγηση μέσω GPS. Η πόλη θα συνδεθεί σύντομα με την πρωτεύουσα με οχήματα σταθερής τροχιάς».

Οταν, πριν από τέσσερα χρόνια είχα επισκεφτεί το Μάσνταρ, ένα πρότζεκτ ακόμη τότε στα χαρτιά, γύρω μου ήταν μόνο έρημος. Τώρα, έχουν ολοκληρωθεί όλα τα κτίρια του Ινστιτούτου, οι κοιτώνες των σπουδαστών και των καθηγητών, η βιβλιοθήκη και οι χώροι άθλησης. Στην πλατεία μπροστά από το Ινστιτούτο έχουν ανοίξει εστιατόρια και καφέ, ενώ δίπλα εγκαταστάθηκαν ήδη οι πρώτες εταιρείες έρευνας με τα γραφεία τους και τα ερευνητικά τους κέντρα, μια εκκολαπτόμενη πράσινη Silicon Valley, κύτταρο καινοτομίας.

Απέναντι από το Ινστιτούτο κατασκευάζεται η έδρα της Διεθνούς Υπηρεσίας Ανανεώσιμης Ενέργειας (IRENA), του πρώτου οργανισμού του ΟΗΕ που φιλοξενείται στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Η IRENA κερδήθηκε από το Αμπού Ντάμπι κόντρα στη γερμανική υποψηφιότητα και η προ Μνημονίου Αθήνα υποστήριξε την υποψηφιότητα των Εμιράτων.

Σύντομα θα αρχίσουν να κατασκευάζονται και οι πρώτες κατοικίες, τα μαγαζιά και τα γραφεία που θα ολοκληρώσουν την πόλη.

Το Μάσνταρ καλύπτει όλες του τις ενεργειακές ανάγκες σε ηλεκτρικό ρεύμα από ένα τεράστιο ηλιακό πάρκο στην έρημο, ισχύος 100 ΜW, καταναλώνει χάρις στις τεχνολογικές καινοτομίες 51% λιγότερη ενέργεια από την πόλη του Αμπού Ντάμπι, 54% λιγότερο νερό και οι δρόμοι του έχουν δέκα βαθμούς χαμηλότερη θερμοκρασία, χάρη στον εξαιρετικό σχεδιασμό του Βρετανού αρχιτέκτονα Νόρμαν Φόστερ, τα προηγμένα υλικά θερμομόνωσης και τον σωστό προσανατολισμό των κτιρίων σε συνδυασμό με τα πλέγματα που σκιάζουν τις προσόψεις.

Ηλιακοί θερμοσίφωνες καλύπτουν το 75% των αναγκών σε ζεστό νερό, ενώ οι ηλιακοί συλλέκτες στις σκεπές συμβάλουν με 25% στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Τα φυτά έχουν επιλεγεί, ώστε να χρειάζονται το λιγότερο δυνατό νερό, ενώ προχωράει το σχέδιο για την πλήρη ανακύκλωση νερού και σκουπιδιών.

Το Μάσνταρ δεν επενδύει μόνο στη γνώση και την πράσινη ανάπτυξη, αλλά και στις εταιρείες που την εφαρμόζουν. Συμμετέχει ως μέτοχος στο μεγαλύτερο αιολικό πάρκο στον κόσμο, το London Array, δυναμικότητας 1.000 MW, που θα καλύπτει το ένα τέταρτο των κατοικιών του Λονδίνου (750.000 σπίτια) με ηλεκτρικό ρεύμα. Είναι κύριος του μεγαλύτερου πάρκου φωτοβολταϊκών στην Αφρική, στο Νουακότ της Μαυριτανίας, δυναμικότητας 15 MW το οποίο καλύπτει το 10% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνει η χώρα.

Ενα αιολικό πάρκο στις Σεϊχέλες και ένα δίκτυο μικρών φωτοβολταϊκών σταθμών για την κάλυψη των αναγκών απομακρυσμένων οικισμών στο Αφγανιστάν, είναι επίσης επενδύσεις που κάνει το Μάσνταρ με την υποστήριξη του κρατικού επενδυτικού κεφαλαίου του Αμπού Ντάμπι, Μουμπάταλα, προκειμένου να πάρει τεχνογνωσία, αλλά και να εφαρμόσει πράσινες τεχνολογίες που θα αποτελέσουν τη βάση για την ανάπτυξη στη μετά το πετρέλαιο εποχή.

Πηγή :ΕφημερίδαΣυντακτών